Në këtë shtepi , ku historia është mbledhur me kujdes , nga mëndja dhe duartë e një njeriu trup vogël , por me mëndje dhe shpirt të madh , mbase gati sa vetë historia e kësaj treve që quhet Malësi e Madhe . Kjo shtëpi e ndërtuar diku në vitet ’70 , e një modeli që në shqipëri është quajtur model “Elbasani”.
Ky model shtëpie aso kohe edhe në qytetin e Tuzit dhe më gjërë edhe në ish Jugosllavi , konsiderohej si shtëpi “Vilë”. Pronari i sajë i parë Shqiptar në Mal të Zi , i cili studion dhe më pas punësohet si fotograf Shqiptar , ku negativat e filmave të tij ,
të ruajtura me shume kujtesë , pa diskutim që janë një vlerë , një thesarë për kulturen Shqiptare , janë mbi 50 vite arshivë fotografike e ngjarjeve dhe perzsonazhëve më pikant të Malësisë së Madhe .
Ndaj ky burrë trup vogël , në këtë shtëpi të vogël , krahas të tjerave ka ruajtur me kujdes të jashtëzakonshëm histori dhe pasuri të madhe . Është pra muzeu etnografik i Malësisë , këtu në Lekaj të Qytetit të Tuzit në Malin e Zi ,
prej vitesh në kemi ardhur këtë dhe kemi vizituar eksponatat e këtij muzeumi , kemi takuar dy pronarët Shtjefen dhe Gjyste Ivezaj , por jo vetëm ne , këtu mysafirët kanë qënë nga më të ndryshmit .
Ambasador të vendeve europiane , njerëzë të kulturës dhe dashamirës të vlerave historike – etnografike të Shqiptarve Vërtete sa herë që vijmë këtu në këto dhoma të vogla , por me një peshë të madhe historie , ne na duket sikur diçka të re po zbulojmë nga historia jonë mijëravjeçare .
Këngëtarja e njohur Violeta Deda e emocionuar nga realiteti që nuk e kishte menduar kurrë kështu … Gjystja kjo grua tipike Malësore edhe pse ne e ngacmojmë me qëllim , për burrin e saj Shtjefnin , këtë burrë që vërtetë ka sakrifikuar shumë familjen e tij për të mbajtur në këmbë muzeun dhe historinë e ruajtur këtu te Malësia e Madhe dhe më gjërë .
Ashtu siç e cituam në fillim , në këtë shtëpi muze , në këtë vlerë kombëtare tek “Marubi” i Malësisë kanë ardhur shumë personalitete të kultures europiane , por realisht shumë pak personalitete të kultures Shqiptare .
Ndoshta duket e çuditshme , por kilometrat nga Qyteti i Shkodres deri këtu në Tuz , nuk janë aq të shumtë sa të mos vinë një herë të vetme specialist të muzeut “Marubi” apo edhe të muzeve të tjera . Natyrisht këto jo për ti shpëtuar , por për tu dhënë një dorë profesioniste këtyre vlerave që “flejnë” këtu prej vitesh .
Për hirë të realitetit , disa vite më parë në një vizitë gjysëm private pati ardhur i vetmi përfaqesues i ministrisë së kultures , ish zëvendësministri Zef Çuni .
U premtua aso kohe dhe vetëm kaq! Eh . . . tashmë këta dy të moshur mbi 83 vjeç , të harruar dhe abandonuar nga njerzit e Kultures në Shtetin amë , sëbashku me muzeun e tyre vërtetë po kalojnë ditët më të vështira të jetës së tyre .
Në vendë që të kishte një përekujdesje financiare, pensionin është i detyruar t’ia japin shtetit për borxhin e energjisë elektrike , ndërsa për të jetuar . Ah . . . jetë o jete . Kurr nuk e kam besuar se do më vijë jeta kështu shprehet Shtjefni , i cili i kalon darkat dhe drekat me nga një sardele peshku .
E pra çifti Gjyste dhe Shtjefen Ivezaj sot sëbashku me Muzeun e tyre , janë më të braktisur se kurrë ndonjeherë , ndaj dhe apelojnë . . . “Edhe kur t’na vijë vdekja, ne këtu roje të muzeut do jemi”- thotë Shtjefni i cili ka çelur këtu në oborrin e shtëpisë Muze dy Varre , për veten dhe gruan e vet ,
besniken më të madhe të jetes , e cila edhe kjo ka vendosur që edhe në atë jetë të mos i ndahet Shtjefnit dhe muzeut. Kësisoj jemi larguar nga pronarët e Muzeut etnografik në qytetin e Tuzit , Gjyste dhe Shtjefen Ivezaj .
Por ne nuk duam ta ndalim zërin tonë këtu , por apelojme , ju bëjme zë , të gjithë Shqiptarëve të mirë, të gjithë Malësorëve fisnik e zemërgjërë kudo që janë në Malesin e Madhe në të dy shtetet Mal i Zi dhe Shqipëri , në Diaspor e deri në Ameriken e Largët .
Ejani të gjithë s’bashku të shpëtojmë këto vlerakombëtare , të mos i lëmë që neser ato dhe ky flamur për të cilin të gjithë përbetohemi , të vidhet apo shpërdorohet .
Muzeu dhe dy pronarët e moshuar Shtjefen dhe Gjyste Ivezaj , janë kthyer tashmë në vlera Muzeale Kombëtare , ne të gjithë nga pak , bëhëmi shumë për të financuar administrimin dhe mbrojtjen e Muzeut të Malësise në Malin e Zi
