Gazeta greke “To Vima” i ka dedikuar një artikull burimeve të mëdha energjetike të Shqipërisë dhe rolin e vendit tonë në energji duke analizuar mundësinë që veni unë të bëhet qendër energjie në rajon dhe Evropë.
Teksa Evropa kërkon me mish e me dhëmb të reduktojë vartësinë për gaz nga Rusia, Shqipëria ka perspektivë të bëhet pikë kyçë bë furnizimi në gaz.
Shqipëria mund të të luajë një rol kyç në sektorin e gazit në Evropë, pasi kompania amerikane Excelerate Energy Inc planifikon ta përdorë atë për të ofruar gaz dhe produkte në pjesën tjetër të rajonit.
Vendi po shqyrton gjithashtu mundesine e ndërlidhjeve në mesin e krizës globale të energjisë.
Megjithatë, plani mund të mos mbështetet nga organizatat mjedisore, të cilat së fundmi i kanë bërë thirrje Komisionit Evropian dhe qeverive rajonale të shmangin gazin dhe të investojnë në burime të rinovueshme të energjisë, si energjia diellore dhe e erës.
Sipas një raporti të euractiv.gr , kompania do të sigurojë termocentrale lundruese në Shqipëri, duke e lejuar atë të prodhojë energji elektrike, të nxisë prodhimin dhe të rrisë eksportet.
Përveç kësaj, kompania po punon me Exxon Mobil Corp për të ndërtuar një projekt për konvertimin e gazit natyror të lëngshëm në energji elektrike në Vlorë.
CEO i Excelerate Steve Compos tha se shpresonte që të përdorë projektin LNG në Vlorë për t’u zgjeruar më tej në vendet e tjera të rajonit.
“Është një projekt i mirë energjetik për Shqipërinë,” tha Kompos për marrëveshjen lundruese të Bloomberg.
“Natyrisht ne shpresojmë se kjo do të çojë në mundësinë për të ofruar dhe shitur gaz në Evropë.”
Ndryshon përzierjen e energjisë
Shqipëria është aktualisht e varur nga energjia hidroelektrike dhe importet e lëndëve djegëse fosile.
Vendet e tjera në rajon janë kryesisht të varura nga qymyri.
Ambientalistët kërkojnë që shteti t’i drejtohen erës dhe diellit, në vend që të përdorë lëndët djegëse fosile si një energji alternative ose kalimtare.
Ndërkohë, Evropa po përpiqet të diversifikojë burimet e saj të gazit për të reduktuar varësinë e saj nga Rusia.
Ajo gjithashtu ka ndaluar qymyrin rus, ndërsa ndalimi i naftës ruse mund të përfshihet në paketën e gjashtë të sanksioneve. Shqipëria nënshkroi një marrëveshje me ExxonMobil dhe Excelerate Energy për shndërrimin e termocentralit të Vlorës në terminal të gazit natyror të lëngshëm në mars 2021.
Ministrja e Energjisë Belinda Balluku ka theksuar se Shqipëria dhe rajoni i Ballkanit duhet të diversifikojnë dhe forcojnë furnizimin me energji.
“Ne kemi besim se LNG-ja mund të jetë çelësi për arritjen e këtyre synimeve strategjike dhe përfundimisht të zgjidhë projektin kompleks në qytetin e Vlorës, duke zgjedhur partnerët më të mirë, të cilët janë të pajisur për të zbatuar një projekt të këtyre përmasave”, shtoi ajo.
Përfaqësuesi i kompanisë amerikane deklaroi se “projekti duhet të sjellë transformim në Shqipëri”.
“Ndërsa Shqipëria kërkon të përmirësojë sigurinë energjetike dhe qëndrueshmërinë, ne kemi besim se një zgjidhje e bazuar në LNG do të sigurojë besueshmëri në rrjetin elektrik të vendit, duke plotësuar njëkohësisht burimet e rinovueshme dhe alternative”, tha Kompos .
Në fillim të vitit 2022, Korporata Elektroenergjetike Shqiptare (KESH), e cila administron hidrocentralet kryesore të vendit, shpalli një ftesë për shprehje interesi për mundësitë teknike dhe financiare të dhënies me qira të një aseti të energjisë termike që mund të integrohet lehtësisht në rrjetin e saj të transmetimit të vendit.
Në ftesë thuhet se subjekti dëshiron të japë objektin me qira për një deri në tre vjet.
Gjithashtu, pala e tretë duhet të ofrojë shërbime të mirëmbajtjes dhe funksionimit gjatë kontratës dhe në përputhje me kërkesat e KESH-it.
Kërkesat përfshijnë funksionimin me naftë të lehtë dhe të rëndë. Gjithashtu duhet të jetë “i përshtatshëm për instalim” pranë termocentralit ekzistues të Vlrëës, në mënyrë që të mund të përdorë lehtësisht infrastrukturën ekzistuese të interkonjeksionit.
Termocentrali i Nartës ndodhet në Vlorë në një nga plazhet më të paprekura zonës, pranë një zone të mbrojtur.
Që nga ndërtimi dhe përfundimi i tij në 2005, ai nuk ka prodhuar asnjë kilovat energji dhe vuan nga problemet me sistemin e ftohjes.
Bashkëpunimi rajonal
Ndërkohë, që po bëhen përgatitjet për rindërtimin e lidhjeve energjetike midis Shqipërisë dhe Malit të Zi dhe po zhvillohet edhe një plan i veçantë për një linjë të re transmetimi energjie me Kosovën.
Enti Rregullator i Energjisë Shqiptare (ERE) njoftoi se ndërsa një projekt në vazhdim midis Shqipërisë dhe Maqedonisë së Veriut me një kapacitet 400 kV është tashmë në ndërtim e sipër, ai planifikon të zhvillojë një ndërlidhje dytësore 110 kV me Kosovën dhe një tjetër 110 kV me Malin e Zi.
Aktualisht ka një lidhje 278 MVA midis Vaut të Dejës në veri të Shqipërisë dhe kryeqytetit malazez Podgoricë. Megjithatë, linja u ndërtua në fillim të viteve 1970 dhe duhet të rindërtohet. Ndërsa Shqipëria planifikon të ndërtojë më shumë hidrocentrale në veri dhe planifikon projekte gazi në jug, ndërlidhjet mund të shfrytëzohen.
Linja tjetër e planifikuar do të lidhë nënstacionin Bajram Curri dhe Kukësin me Kosovën. Shqipëria prodhon aktualisht pothuajse 100% të energjisë elektrike të saj. Megjithatë, duke mos pasur kapacitet magazinues, energjia e Shqipërisë u shitet vendeve të tjera gjatë muajve kryesorë të prodhimit, pranverës dhe fillimit të verës. Kjo do të thotë se Shqipëria duhet të blejë energji nga lëndët djegëse fosile në dimër për të plotësuar kërkesën.
Qeveria shqiptare vazhdon gjithashtu të japë leje për hidrocentrale, pavarësisht paralajmërimeve të përsëritura se ndryshimet klimatike.
Aktualisht, për shkak të ndryshimit të kushteve atmosferike dhe keqmenaxhimit prej dekadash, liqenet që përdoren për energjinë hidroelektrike në pjesën veriore të vendit funksionojnë me kapacitet të kufizuar dhe tregojnë ulje të nivelit të ujit, duke kërcënuar situatën tashmë të pasigurt energjetike. Por edhe përdorimi i gazit natyror është dënuar.
Kohët e fundit, një grup organizatash mjedisore lokale dhe evropiane i bënë thirrje Komisionit Evropian që të ndalojë financimin e projekteve të gazit fosile në rajon, pasi do të rrezikonte ta bllokonte atë në energjinë jo të rinovueshme për dekadat e ardhshme.
